Het bureaucratische monster Wmo

De Wmo is een goedbedoelde regeling die het mensen met een zorgvraag makkelijk moet maken om zo lang mogelijk zelfstandig te wonen. Nu, zes jaar na invoering van de regeling, worstelen gemeentes nog steeds met de uitvoering ervan en roept het systeem frustraties op bij zorgaanvragers. Het blijkt een bureaucratisch monster te zijn waar veel onvrede over heerst.  

Gebrek aan integrale aanpak 

Als je zorg, hulpmiddelen of woningaanpassing nodig hebt, zijn er verschillende regelingen waar je met een zorgvraag terecht kan: de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), de Wet langdurige zorg (Wlz), de UWV en de zorgverzekeringswet. Bij welk loket jouw zorgvraag ingediend moet worden, is afhankelijk van je vraag en situatie. Daarnaast heb je mogelijk vanwege je beperking te maken met de Sociale Dienst en de Bijzondere Bijstand.   
Er ontbreekt alleen een integrale aanpak voor zorg, participatie, hulpmiddelen en woningaanpassing. Hierdoor vallen mensen met een complexe zorgaanvraag vaak tussen wal en schip en voor de doorsnee aanvrager is het ook niet eenvoudig om te weten waar je terecht kan. 

Willekeur en ongelijkheid tussen gemeentes 

Ook is er kritiek op het feit dat de procedure en de vergoedingen enorm verschillen tussen verschillende gemeentes. Onlangs was in het tv-programma Radar te zien dat mevrouw Schinkel na een verhuizing van Zaandam naar Hoorn, geen vergoeding kreeg voor het aanpassen van haar nieuwe woning. Terwijl dit in haar oude gemeente zonder problemen werd geregeld.  

Wmo-advocate Renske Imkamp benoemt in de uitzending de gemene deler: “Gemeentes doen vaak slecht onderzoek. In de communicatie naar de burger wordt niet goed duidelijk waarom iets wel of niet wordt toegekend. Gemeentes hebben vaak veel te weinig kennis over de wet.” Ze benadrukt in de uitzending dat deze verschillen in beleid leiden tot ongelijkheid en willekeur.  

Goedkoop maar niet altijd passend 

Daarnaast moeten gemeentes in de aanbestedingsprocedures van de zorginkoop nu nog kiezen voor de aanbieder met de ‘economisch meest voordelige inschrijving’.  Ook is de richtlijn dat de goedkoopste passende oplossing geboden dient te worden.  

Hoewel er ook ruimte is voor maatwerk, betekent dit in de praktijk dat er enkel met de goedkooste zorgaanbieders contracten worden afgesloten en dat er vaak vooral voor de goedkoopste oplossing wordt gekozen en te weinig wordt gekeken naar de passendheid van de hulp of het hulpmiddel.  

Dit zorgt ervoor dat elke gemeente andere zorgaanbieders en hulpmiddelen ter beschikking heeft. Vanzelfsprekend is niet iedere zorgaanvrager gebaat bij de meest goedkope zorg en worden veel zorgaanbieders daarmee uitgesloten. De continuïteit van de zorg komt daardoor in het gedrang. Zo verscheen onlangs een artikel over ouderen in Limburg die onder druk van de gemeente hun wekelijkse poetshulp moesten afwijzen. 

Van mens naar systeem 

Dat de uitvoering van de Wmo in de praktijk beter moet, is wel duidelijk. Dat bepleit ook Illya Soffer, directeur van Ieder(in) in de uitzending van Radar: “Eigenlijk moet je niet willen dat mensen zo hard moeten knokken om ondersteuning te krijgen. Ondersteuning die niet bedoeld is om een beetje luxe aan het leven toe te voegen, maar echt om zelf met je huishouden overeind te blijven.’  

Stichting Ieder(in) doet samen met Patiëntenfederatie Nederland, Dwarslaesie Organisatie Nederland, KansPlus, CP Nederland, Per Saldo, LOC, 2CU, ALS Patients Connected, EMB Nederland, Wij Staan Op! en MantelzorgNL daarom een dringende oproep aan de formateur en de Kamer: start met het werken aan één wettelijke regeling voor hulpmiddelen en woningaanpassing. Dit moet leiden tot een verbetering van de huidige ingewikkelde uitvoeringspraktijk en de versteviging van de positie van patiënten(-organisaties). Daarnaast bepleiten de partijen het ontwikkelen van een toekomstvisie op sociale participatie, zelfredzaamheid en zorg ‘van mens naar systeem’ en niet andersom. 

De oproep wordt gedaan in een brief aan de formateur. 

Heb jij ook ervaringen met de Wmo of wil je graag je mening hierover kwijt? Reageer hieronder.