Niet eenvoudig om het taboe op sekszorg te doorbreken

Als je oude en nieuwe media een beetje in de gaten houdt, kan het je nauwelijks ontgaan zijn: er was de afgelopen tijd veel aandacht voor sekszorg aan mensen met een handicap. Dit kwam door het verschijnen van de korte speelfilm Ada, gemaakt door Fabuch Social Cinema. Rondom de online première is een impactweek georganiseerd om het taboe te doorbreken rond seksualiteit van mensen met een handicap en de rol van sekszorg daarin.

In de korte film volgen we een dag in het leven van Ada, die sekszorg verleent aan diverse mensen, zowel mannen als vrouwen. Het verhaal gaat terug in de tijd: vanaf het moment dat een van haar cliënten - Frank - euthanasie heeft gekregen, terug naar het gesprek waarin Frank haar vertelt dat het moment hiervoor gekomen is. Tussendoor bezoekt Ada andere mensen en zien we dat sekszorg veel meer is dan alleen seksuele handelingen, maar ook bestaat uit voorlichting, intimiteit en ontdekken wat je lekker vindt.

Naast dat we te weten komen wat sekszorg überhaupt inhoudt, is de film ook een herkenbaar miniatuurverhaal over de behoefte aan intimiteit die ieder van ons kent. Ook Ada, die in het kader van haar beroep intiem moet zijn met relatief vreemden, worstelt met de afstand en nabijheid van het menselijk contact. Dit miniatuurverhaal is met veel aandacht in beeld gebracht en geluid en muziek geven de film veel sfeer.

Wordt het taboe rondom sekszorg doorbroken?

De vraag is wel of de film het taboe op sekszorg doorbreekt of eigenlijk dit taboe in de hand werkt. De film is grimmig van toon, niet alleen door de gebeurtenissen (euthanasie en een gewelddadige cliënt), maar ook doordat er nauwelijks sprake is van genieten of plezier. Als Rita - het meest onbevangen personage - zichzelf leert bevredigen met een vibrator, is Ada met haar gedachten bij de nare gebeurtenissen van de dag. Kortom: nergens is de seksualiteit van mensen met een handicap op een plezierige manier in beeld gebracht. De dood loert en intimiteit is altijd beladen.

Het gevoel van onoverbrugbare afstand tussen mensen wordt bovendien nog eens versterkt door de keuze om de gebeurtenissen in omgekeerde volgorde te vertellen. Als kijker ben je daardoor bezig met ontrafelen van wat er gebeurd is. Juist omdat je niet weet waarom Ada doet wat ze doet, kan je nauwelijks met haar meeleven. Dit levert weliswaar een dramatisch verhaal op maar geeft geen positief beeld van sekszorg. Ada is al met al een heftige en beklemmende kijkervaring, zonder enige lichtheid.

Gemiste kansen en een ideale wereld

Daarnaast is er ook sprake van gemiste kansen. Zo lijken de film en de impactcampagne vooral gericht te zijn op zorginstellingen. Natuurlijk is het belangrijk dat zorgmedewerkers seksualiteit als vanzelfsprekend onderdeel van het leven van mensen met een handicap zien. In de film is echter slechts een bijrol weggelegd voor de seksuele beleving van de gehandicapte zelf. Hoe goed actrice Birgit Welink de rol van Ada vertolkt en hoe goed de acteurs er in slagen om realistische gehandicapten neer te zetten, dit was nou het ideale moment geweest om een acteur met een handicap in te zetten. De uitgelezen kans hiervoor was de rol van Frank, die bijna geheel verlamd op bed ligt. Op een of andere manier staat daardoor vooral het perspectief van anderen op de seksualiteit van de gehandicapten centraal.

Dan is er natuurlijk ook nog die prangende vraag die het onderwerp van sekszorg oproept: zou seksualiteit, seksuele aantrekkelijkheid en seksuele activiteit van mensen met een handicap niet zo van zelfsprekend moeten zijn dat sekszorg alleen nodig is als tijdelijke oplossing of noodmaatregel? Stel je een ideale wereld voor, waarin mensen met een handicap net als anderen even vaak gezien worden als potentiële seksuele partners. Wat is de rol van sekszorg nog in die ideale wereld? Wat voor beeld van de seksualiteit van mensen met een handicap willen we eigenlijk neerzetten?

Ada bekijken

Je kunt Ada nog gratis bekijken tot 6 juni 2021 op de site van De Correspondent

Lees je dit artikel na 6 juni? Dan kun je je gegevens invullen op de site van Fabuch Social Cinema en word je op de hoogte gehouden over waar de film nog meer te zien zal zijn.