Rollerwoordenboek: pleidooi voor de handbewogen rolstoel

Taal is een krachtig middel, dat weten we allemaal. Hoe iets gezegd wordt is al minstens net zo belangrijk als wat er gezegd wordt. Zeker als het om rollers gaat zijn er best wat handvatten voor goed taalgebruik. Daarom maken we een woordenboek vol woorden die een belangrijke rol spelen in het leven van rollers, maar vooral die een standaard plaats zouden moeten hebben in onze maatschappij.

duw·rol·stoel (zelfstandig naamwoord) 1 rolstoel die door een loper wordt geduwd 2 verkeerde benaming voor handbewogen rolstoel

Het woord duwrolstoel lijkt behoorlijk geïntegreerd te zijn in onze samenleving. Als samentrekking van twee bestaande woorden wordt het goed gerekend door de meeste spellingscontroles en lijkt het dus al snel alsof het een prima woord is.

Tot op zekere hoogte klopt dat wel. Want wat zie jij voor je als je aan het woord duwrolstoel denkt? Misschien een opa of oma die op eigen kracht niet meer vooruitkomt, of iemand in het ziekenhuis die voortgeduwd wordt door een verpleger? Niet bepaald het beeld dat je verwacht bij een actieve zelfstandige roller voor wie de rolstoel simpelweg de benen vervangt. Het woord duwrolstoel op zichzelf is natuurlijk niet per se slecht, er zijn heel wat mensen die baat hebben bij een rolstoel die door anderen geduwd wordt. Vaak omdat zoiets tijdelijk is, of omdat het simpelweg het best passende hulpmiddel is voor hun vraag op dat moment.

Het staat echter wel haaks op het leven van veel rolstoelgebruikers voor wie rollen de dagelijkse realiteit is. Zij hebben helemaal geen duwers nodig of vinden het zelfs heel vervelend om geduwd te worden. Het woord duwrolstoel is dan ook lang niet voor iedereen passend, zeker niet voor jonge rollers.

hand·be·wo·gen (bijvoeglijk naamwoord, bijwoord )1 met de hand aangedreven 2 door armkracht werkend

Als het woord duwrolstoel bestaat, waarom zou handbewogen rolstoel dan niet bestaan? Het woord handbewogen staat niet in het woordenboek en wordt vaak door spellingscontrole fout gerekend als niet bestaand woord. Gek eigenlijk, als je bedenkt hoeveel rollers dagelijks hun handen gebruiken om vooruit te komen. Door het te hebben over een handbewogen rolstoel klinkt het direct een stuk actiever en zelfstandiger dan wanneer je over een duwrolstoel spreekt.

De term handbewogen wordt dan ook door veel rollers al langere tijd gebruikt. Er bestaat zelfs een afkorting voor; haro, handbewogen rolstoel. Die staat tegenover de elro, de elektrische rolstoel. Inmiddels is de term ook in gebruik genomen door de NS, bij de reisassistentie in de app wordt nu onderscheid gemaakt tussen een elektrische rolstoel en een handbewogen rolstoel. Dat is goed nieuws, want een woord dat al sterk ingeburgerd is, wordt ook gemakkelijker in het woordenboek opgenomen.

Ook in andere landen bestaan goede omschrijvingen voor de handbewogen rolstoel. In het Engels zou er bijvoorbeeld onderscheid kunnen worden gemaakt tussen electrical (elektrisch) en manual (handmatig). In het Duits bestaat het woord Greifreifen dat zoveel betekent als duwvelgen; de gebruiker duwt de velgen (wielen), er wordt dus uitgegaan van een zelfstandige roller.

Het is natuurlijk hoog tijd dat er passende, actieve omschrijving van verschillende rolstoelen een standaard plekje in de Nederlandse woordenboeken veroveren.