Funda Müjde: Op trainingsmissie in een rolstoel

Tegen oorlog zijn en toch gecharmeerd van Defensie?
Kan dat?
Ja.

Het is tegenstrijdig maar ik heb een zwak voor Defensie. Landmacht, Luchtmacht, Marine en de Marechaussee. De afgelopen 20 jaar leverde ik diverse bijdragen aan bijeenkomsten, lezingen en cabaretoptredens. Mijn laatste bijdrage was als ‘keynote speaker’ bij de viering van ‘75 Jaar Vrouwen bij de Nederlandse Defensie.’ 

Een aantal weken terug mocht ik als acteur meewerken aan heuse trainingsmissies. Ik speelde in dit specifieke scenario een lokale tolk als roleplay acteur. De militairen van het 1 Civiel en Militair Interactiecommando (1 CMI Co) beoefenen fictieve CIMIC en PsyOps gerelateerde scenario’s, in een omgeving die lijkt op een militaire operatie. Dit deden ze met ondersteuning van roleplay. Op deze manier bereiden ze zich optimaal voor op toekomstige inzet in missies en operaties. Tijdens de training moesten de militairen contact zoeken met de lokale bevolkingen zetten ze tolken in tijdens de verschillende situaties en omstandigheden. De trainingen vinden plaats op verschillende kazernes in Nederland. Ze oefenen zowel binnen als op de militaire oefenterreinen. Tijdens deze dag zie ik meerdere MB’s (dat zijn de wagens waarin we momenteel rijden), schietwapens en al veel meer militaire middelen. Mijn meisjesdroom komt uit!

In paniek vroeg ik: ‘Is het gebouw rolstoeltoegankelijk en is er een invalidentoilet?’ De eerste twee trainingsdagen waren binnen, dus dat was geen probleem. De militairen wisten dat er één acteur in een rolstoel zou zitten, daarom zijn ze speciaal voor mij naar beneden verkast. Een aantal militairen hadden mij met alle liefde naar boven willen dragen, maar daar is toch van af gezien vertellen ze mij later op die dag. Fijn! Dit was beter voor mijn zelfvertrouwen. Bij het toiletbezoek werd ik de eerste dag geholpen door mijn zoon, aan wie ik deze opdracht te danken had. De tweede dag werd ik geholpen door een collega acteur. Dat is nooit echt gemakkelijk, maar het ergste moest nog komen. 

De volgende trainingsdagen begon het echte werk op het oefenterrein in de Veluwe waar helemaal geen toiletten zijn. De mannen konden bij hoge nood achter de enkele schaarse bomen en struiken op het open terrein plassen om vervolgens terug te komen voordat wij hun afwezigheid in de gaten hadden.

De vrouwelijke militairen konden, bepakt en bezakt, ook niet zomaar een plekje zoeken om te kunnen plassen. Voor de actrices geldt hetzelfde; al hebben zij makkelijkere kleding aan. Maar voor een vrouw met een handicap die niet kan hurken bood geen enkele berm, boom of struik soelaas. 

Meteen na de briefing en voordat we met de jeeps naar het open terrein reden, liet ik mij door een collega actrice op het toilet helpen en daarna dronk ik, ondanks 32 graden, die dag geen druppel meer. Om geen dorst te krijgen at ik mijn lunch ook niet op. Ik heb kort geslapen omdat ik mij zorgen maakte over hoe ik onopvallend, zonder iemand lastig te vallen mijn werk kon doen. 

Door adrenaline van het rijden in de MB’s, het oefenterrein, de scenario’s had ik echter geen slaap noch honger of dorst. Dankzij mijn jarenlange ervaring als actrice en tolk voelde ik geen onzekerheid over het werk dat ik moest doen. Maar als rolstoelactrice zou het onvermijdelijk zijn dat de militairen op bepaalde momenten oplossingen moesten vinden over hoe ze mij en mijn rolstoel zouden vervoeren en verplaatsen. In zulke omstandigheden voel ik me toch altijd schuldig. Dan schaam ik me en voel ik me bezwaard vanwege alle moeite die anderen voor mij moeten doen.

Dat zei ik op een gegeven moment tegen de opleider. Hij verzekerde mij ervan dat ik juist een extra leercomponent creëerde voor de militairen. Ze leren namelijk initiatief te nemen en oplossingen te bedenken bij onverwachte gebeurtenissen en complicaties. Natuurlijk gaan zij normaal gesproken nooit met militairen in een rolstoel op missies. Als militairen gewond terugkomen, gaan ze in principe nooit meer mee op missies. 

Uiteindelijk begon de oefening! Als acteurs gingen we volledig op in onze rollen en de militairen moesten alle gebeurtenissen die op hun afkwamen oplossen. Ik gaf de militairen aanwijzingen om mij te steunen of een duwtje te geven wanneer ik mijzelf de MB in en uit hees. De rolstoel werd op mijn aanwijzingen uit elkaar gehaald en vastgebonden op het dak van een ander voertuig. Ik improviseerde dat het een lust is en ging helemaal op in het oefenscenario, onze gecreëerde missie. Als tolk van de VN vertaalde ik de geschreven teksten die ik via de megafoon moest omroepen. Ik genoot met volle teugen van de spanning en van het feit dat ik niet wist wat er zou komen. Elk moment was een verrassing. Het was echt heerlijk. Na ruim zes uur zonder drinken en toilet kon ik onderweg naar de kantine weer water drinken. Omdat ik mijzelf daar weer naar het toilet kon laten helpen.

Het was een geweldige ervaring, ik was dankbaar, zó dankbaar dat ik als rolstoeler toch ingezet werd. ‘Onzin’, zegt de opleider. Hij moest eens weten. Inclusie is helaas helemaal niet vanzelfsprekend, maar het is fijn dat hij en zijn team er zo anders mee om zijn gegaan. Door hen voelde ik mij elke training dag veiliger.