Funda Müjde: Een rollend bestaan

Daar lig je dan. Op de intensive care in Istanbul. Naast vele verwondingen zoals gekneusde en gebroken ribben, gebroken rug, snij en – schaafwonden over het hele lijf, hoor je dat je nooit meer van je leven zult kunnen lopen. Dwarslaesie. Ik had zelfs een gekneusde long. Nooit geweten dat longen gekneusd kunnen raken. Met een zuurstofmasker op, dat ik af en toe even wegtrok, beurde ik mijn man op. Moeizaam ademend zei ik dat het vast goed zou komen. Uiteraard zei ik dat primair om mezelf moed in te spreken. Op dat moment toerde ik door het hele land met een theatervoorstelling met 5 collega’s. Voor mij moesten ze onmiddellijk een vervanger zoeken. Tja, the show must go on. En terecht.

Lopend was ik gegaan naar Istanbul en liggend op een brancard kwam ik terug. Naast het troosten van mijn partner, kinderen, mijn ouders, broer en zussen, vrienden en collega’s was ik het meest bezig met de vraag ‘hoe het nou moest met mijn werk’. Op de intensive care, met een zuurstofmasker en onder de morfine bedacht ik ‘als columniste kan ik zittend schrijven, als tv- en filmactrice kan ik in mijn rolstoel doorspelen, toch? En als podiumartiest en presentatrice moest het in een land als Nederland, zeker mogelijk zijn om op te kunnen treden?’

Eén ding stond vast: ik zou mijn ‘eigen broek ophouden’ en nooit van mijn leven mijn handje ophouden. Zolang mijn mond, hand en verstand het deden, kon ik werken. Als ik terugkijk is dat redelijk gelukt.

Maar al gauw bleek werk alleen niet genoeg. Een rolstoelgebonden leven, voelde en voelt ook echt ‘gebonden’. Rollen klinkt leuk en luchtig maar niets is minder waar. Een zittend bestaan voor iemand die reisde, sportte, danste, huppelde op het podium en jogde. Hoe moest ik nu mijn energie kwijt en mijn gewicht onder controle houden?

Ik moest werken aan mezelf, knokken tegen overgewicht, depressies en neerslachtigheid en eenzaamheid. Ik liet iedereen in mijn omgeving lachen, ook met mijn zelfspot, en ik meende het als ik zei dat ik optimistisch was. Toch moest ik aan mezelf toegeven dat mijn ‘inner joy’ weg was. Mijn inner joy betekent dat ik intens van binnenuit lach. Ik merkte dat mijn mond wel lachte, maar mijn buik niet. Ik moest regelmatig erkennen dat ik met ‘niet kunnen lopen’ zoveel andere geneugten van het leven miste.

Dan heb ik het niet over het wandelen, klimmen, even op de fiets iets halen, even naar de bus rennen, met je vriendin naar de sauna of een terrasje pakken. Ik miste ook eb vooral de dagelijkse dingen zoals stofzuigen, strijken, afstoffen, het uitruimen van kasten. Een kopje soep brengen naar mijn zieke kinderen. Hoe moest ik daar een draai aan geven? Wennen aan het idee dat je altijd voor een deel afhankelijk zal blijven. Wennen om hulp te vragen. Een vorm vinden tussen zelfredzaamheid, zelfstandigheid en afhankelijkheid.

Nu, ruim 13 jaar nadat ik belandde in de rolstoel, heb ik nog steeds bij tijd en wijle een terugval.

Hoeveel hulp u en ik, of eenieder ook krijgen, we zijn op ons zelf aangewezen. We kunnen niet zonder steun, liefde of troost, maar zonder zelfliefde, zelftroost en eigen wil en kracht krijgt niemand ons in beweging, noch uit de put waar we onszelf vaak in praten.

Dus ging ik op zoek naar wat mij kracht en troost gaf. Ik las ‘breinboeken’, ik leerde mezelf meditatietechnieken, volgde een cursus mindfulness, ik sportte en ging paardrijden met andere invaliden. Ik pakte zelfs nieuwe studies op die ik afrondde. Naast mijn betaalde en vrijwillige werk, wat mij werkelijk zingeving gaf, werkte ik en werk ik nog steeds aan innerlijke kracht en groei.

Een heel belangrijk keermoment was mijn fietsreis in 2014; 89 dagen lang, circa 4000 km op de handbike van Amsterdam naar Istanbul. 7 jaar na mijn ongeluk was die reis de ommekeer in mijn rolstoelbestaan. Na die reis van immense lichamelijke en geestelijke inspanning durfde ik weer solo een avondvullende theatervoorstelling te maken. Dankzij die reis schreef ik mijn tweede boek: Niemand vraagt meer waar ik vandaan kom, sinds ik in een rolstoel zit.

Dankzij die reis durfde ik andere uitdagingen aan: vier weken in mijn eentje naar Aruba. En vorig jaar maakte wederom een avondvullende theatervoorstelling waarmee ik door het hele land toerde tot 8 maart 2020 jongstleden. Niet wetende wat 2020 ons nog meer zou brengen. Het is maar goed dat we het niet weten. Ik rol regelmatig van de ene naar de andere gemoedstoestand door het leven. Vaak onschuldig en onwetend maar daardoor ook vaak optimistisch en vol verwachting.

Alle informatie over Funda's optredens, boeken, podcasts en meer is te vinden op fundam.nl